Hôm qua tớ phân tích rằng cả hai lý do “chống bọn kích động” và “sợ Anh Cả Trung Quốc” đều không lý giải được hành động ngăn chặn cuộc biểu tình (và các sinh hoạt khác như dán đề can).
Nếu cả hai lý do không đúng hết, thì lý do thật là tại sao? Đây là câu trả lời của tớ:
Tớ cho rằng câu trả lời nằm ở một sự thật sâu đậm hơn, nằm ở ngay bản chất của chế độ cộng sản.
Ta hay nói chế độ cộng sản là một chế độ độc tài, nhưng điều đó chỉ đúng một nửa. Chế độ cộng sản của Stalin, Mao, Hồ Chí Minh, khác với chế độ độc tài kiểu Franco, Pinochet, Tưởng Giới Thạch, hay Myanmar-Miến Ðiện hiện nay.
Chế độ độc tài kiểu cộng sản, phát sinh trong thế kỷ 20, khác các chế độ độc tài phát sinh từ thế kỷ 19. Nếu các nhà khoa học chính trị dùng chữ “authoritarianism” để miêu tả chế độ độc tài kiểu cổ điển, thì tên gọi cho chế độ độc tài kiểu cộng sản, là chế độ toàn trị - “totalitarianism.”
Tên gọi này chỉ mới sinh ra sau thế chiến thứ nhì, và tác phẩm kinh điển phân tích một chế độ toàn trị là cuốn Totalitarian Dictatorship and Autocracy của hai tác giả Carl J. Friedrich và Zbigniew Brzezinski. Tiến Sĩ Brzezinski sau này là cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng Thống Carter.
Một chế độ toàn trị là một chế độ trong đó nhà cầm quyền nắm toàn bộ mọi sinh hoạt của người dân, kể cả những sinh hoạt không liên quan gì tới chính trị hay quyền lực. Dùng một lý thuyết kinh tế chính trị xã hội bao quát, chế độ toàn trị phá hủy cả hệ thống xã hội dân sự cũ và thay vào đó một xã hội mới phục vụ cho việc nắm quyền của nhà nước.
Ðộc tài kiểu Tưởng Giới Thạch hay Pinochet không phải toàn trị. Vị thống chế Ðài Loan và tướng bốn sao Chile chưa bao giờ áp đặt một lý thuyết nào đó lên xã hội dân sự, lên các tôn giáo, các mối quan hệ làng xã, gia đình.
Khác với Trung Quốc và Việt Nam, giáo hội Phật Giáo tại Myanmar có thể đang bị đàn áp, nhưng hàng giáo quyền Phật Giáo Myanmar chưa hề phải phục tùng mệnh lệnh của nhà cầm quyền. Một bạn đã comment về yếu tố này khi tớ post entry về Myanmar.
Chế độ cộng sản, theo mô hình Stalin và được áp dụng ở cả Trung Quốc lẫn Việt Nam (tất nhiên là có khác chút đỉnh) không giống các chế độ độc tài kiểu quân phiệt. Chế độ cộng sản có một lý thuyết Mác-Lênin bao trùm hết tất cả các sinh hoạt kinh tế, chính trị, xã hội, và cả tư duy, tinh thần của người dân.
Với lý thuyết này trong tay, chế độ cộng sản kéo sập toàn bộ xã hội dân sự cũ và dựng lại một xã hội mới thích hợp với sự cai trị của mình. Cả một “con người mới xã hội chủ nghĩa” được dựng nên dựa trên mô hình Thép Ðã Tôi Thế Ðấy và các phiên bản Việt Nam như Mùa Lạc của Nguyễn Khải, Bão Biển của Chu Văn, hay bài thơ Tiếng Hát Con Tàu của Chế Lan Viên.
Nếu ai thấy tình trạng con đấu tố bố, vợ đấu tố chồng, cháu đấu tố ông bà trong Cải Cách Ruộng Ðất là tệ hại, người đó chưa biết đến một Pavel Morozov đã được tuyên dương làm gương cho thiếu niên Liên Xô vì tố cáo cha mẹ cho công an NKVD của Stalin.
Không phải tình cờ hay ngẫu nhiên mà giềng mối gia đình bị xé nát từ Nga tới Tàu tới Việt. Không, giềng mối này bắt buộc phải bị xé bị cắt, để nhường chỗ cho những mối liên hệ mới giữa người với người theo kiểu xã hội chủ nghĩa.
Tất cả những gì trong xã hội mà có thể có ảnh hưởng (hay chỉ có uy tín) với người dân, đều bị nhà cầm quyền dẹp bỏ và thay vào đó là “của mình.” Báo chí tư nhân bị cấm (điều đã không xảy ra trong thời “gia đình trị” của TT Ngô Ðình Diệm, hay cả tại Myanmar hiện nay); Nhân Văn-Giai Phẩm là những tờ báo độc lập cuối cùng của nước Việt Nam cộng sản.
Tôn giáo cũng bị khống chế. Stalin áp đặt một giáo hội Chính Thống Nga trực thuộc nhà nước. Phật Giáo và Công Giáo tại Trung Quốc là của đảng Cộng Sản. Phật Giáo tại Việt Nam bị gom vào một Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam và ai không vào, như Thích Quảng Độ hay Thích Huyền Quang, bị xem là những kẻ phạm pháp.
Tớ đã có lần post entry về mấy tờ “Ghi nhận công đức” trong đó ghi công Phật tử đóng góp cho chùa “theo tinh thần tự lực cánh sinh của Ðảng và Giáo Hội đã chỉ đạo”!
Trong bối cảnh khác, một câu như vậy chỉ là chuyện lạ, chuyện ngộ ngộ, buồn cười. Nhưng trong bối cảnh một nhà nước toàn trị, đó là chuyện đương nhiên, chuyện tất nhiên, chuyện dễ dàng đoán trước.
Những thí dụ này cho thấy, chuyện “yêu nước cũng phải xin phép” - “yêu nước cũng phải chỉ đạo” - “yêu nước cũng phải theo lề phải” - là chuyện dĩ nhiên trong một chế độ toàn trị.
.
Lề bên phải bảo vệ cả một chế độ
.
Chế độ toàn trị sinh ra là để khắc phục khó khăn của chế độ độc tài kiểu cổ. Trong chế độ độc tài kiểu cổ, cứ hở ra cái gì, là cái đó thành nguy cơ cách mạng. Nền cộng hòa của TT Diệm, tuy mang tiếng độc tài, nhưng ông Diệm không hề có ý định áp đặt sự cai trị của ông lên giáo hội Phật Giáo. Rốt cuộc, sự bất mãn của Phật Giáo là mồi châm cho cuộc đảo chánh 1963.
Chế độ toàn trị muốn lấp hết các lỗ hổng đó. Nếu đừng hở ra cái gì cả, thì sẽ không sợ bị ai lật đổ - phải không nào?
Nhưng lịch sử đã chứng minh chế độ toàn trị không thể bịt được hết các lỗ. Mà càng toàn trị thì sinh hoạt kinh tế - vốn không tuân theo nhà nước nào mà chỉ tuân theo luật cung-cầu nay khác mai khác - lại càng yếu kém.
Lực lượng cảnh sát cơ động bủa ra canh chừng đoàn biểu tình ngày 16 tại Hà Nội. (Hình AP/Chitose Suzuki)
Sự thất bại của kinh tế khiến Liên Xô không thể duy trì cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ; cuộc thí nghiệm hỏng bét của Đại Nhảy Vọt tại Trung Quốc; và sức ép phải “đổi mới” kinh tế tại Việt Nam. Tất cả những chuyện đó không phải trùng hợp tình cờ, mà là bắt buộc kinh tế không thể phát triển nổi trong một chế độ toàn trị.
Sau đổi mới, Việt Nam biến thành một chế độ toàn trị nửa vời: Toàn trị hết tất cả các thứ, trừ kinh tế. Bắt buộc phải đổi mới kinh tế thôi. Không đổi mới là mất chế độ.
Nhưng rồi Việt Nam đã không thể tách rời hoàn toàn kinh tế (đổi mới) với các thứ khác (không đổi mới). Chế độ tự do trong kinh tế đã đem đến thông tin mới, khái niệm mới, tư duy mới cho người dân. Cả trong chính trị và tư tưởng, Việt Nam đã phải thay đổi (nhiều hay ít thì tùy người quan sát).
Trong hơn 40 năm, bộ máy tuyên truyền và giáo dục của Việt Nam từng lập đi lập lại khẩu hiệu “yêu nước là yêu chủ nghĩa xã hội.” Khẩu hiệu này giờ đây đã hiếm thấy. Ðó là một tiến bộ.
Nhưng trong tiềm thức, nhà nước Việt Nam vẫn cần phải giữ lại khái niệm “yêu nước là yêu chủ nghĩa xã hội.” Vì nếu không, thì hở ra cái yêu nước là cái yêu nước sẽ trở thành nguy cơ. Đã bảo rồi - trong chế độ độc tài (dù tả hay hữu), cái gì hở ra là cái đó thành mầm mống cách mạng.
Chính vì vậy, nếu nước ngoài hay cộng đồng hải ngoại chỉ trích gì chính quyền trong nước, là báo chí nhất loạt gọi đó là “bêu xấu Việt Nam” - tiếp tục đồng hóa đất nước với chế độ. Biết không thể công khai đòi hỏi “yêu nước là yêu chủ nghĩa xã hội” được, bộ máy tuyên truyền chuyển qua mệnh đề tương đương về logic và do đó cũng sai không kém: “Chống chủ nghĩa xã hội là chống tổ quốc.”
Chính nhu cầu toàn trị trong tất cả mọi thứ trừ kinh tế, dẫn đến việc bủa vây và ngăn chặn người biểu tình chống Trung Quốc. Câu nói bâng quơ của người công an bắt giữ nhà văn Trang Hạ, thoạt nghe thì có thể vớ vẩn, nhưng thực ra là rất chính xác. Viên công an đó muốn bắt Trang Hạ không được tham gia biểu tình, và bảo thế này:
“Nói chung là không tham gia vào tất cả những cái gì liên quan đến Trường Sa Hoàng Sa. Bao giờ chính phủ tổ chức và mời chị thì chị mới được đi biểu tình.”
Câu nói này cực kỳ chính xác: Yêu nước mà không theo kiểu của chế độ, là một lỗ hổng không thể chấp nhận được. Yêu nước cũng phải xin phép, cũng phải chỉ đạo, cũng phải theo lề bên phải, vì nếu không thì cả chế độ sẽ lâm nguy.
Cho nên, rốt cuộc, cái thâm của Tần Cương là ở chỗ đó. Khi đòi hỏi Việt Nam phải “có các biện pháp hiệu quả nhằm ngăn chặn” vụ biểu tình, người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã làm một hành vi rất điếm.
Như trò chơi trẻ con vậy. Ðứa bé đến trạm xe buýt gần nhà thì xuống, bạn bè liền đùa, “Tao ra lệnh cho mày phải xuống xe buýt.” Hay một cầu thủ đá banh rất giỏi, khi sút vào gôn thì khán giả giỡn, “Tao ra lệnh cho mày phải sút vào gôn.” Hay học trò bị cô giáo gọi lên trả bài, bạn bè giễu, “Tao ra lệnh cho mày phải trả lời cô giáo.” Tất nhiên, nếu đứa bạn có sẵn bè phái hoặc to lớn mạnh khỏe, sẽ không sợ đứa học trò tới giờ ra chơi đánh cho dập mũi.
Tần Cương cũng vậy, thừa biết là nhà nước Việt Nam sẽ phải dẹp các cuộc biểu tình, không phải vì Tần Cương bảo vậy, nhưng là vì sự sống còn của chính nhà nước Việt Nam. Ðục nước thả câu, và lợi dụng sức mạnh của đảng Cộng Sản Trung Quốc, Tần Cương phát ngôn những câu thật xấc xược, để làm le với thế giới, và nhất là với Mỹ, rằng Trung Quốc nắm cái thóp của nhà cầm quyền Việt Nam và có thể bóp bất cứ lúc nào.
(Entry hôm qua và entry hôm nay, tớ đã gom lại làm một và viết thành bài dài đăng báo.)
No comments:
Post a Comment